OCENA RYZYKA ŚRODOWISKOWEGO DLA PLANOWANEJ INWESTYCJI
Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest ocena ryzyka środowiskowego?
- Kiedy potrzebna jest ocena ryzyka środowiskowego dla planowanej inwestycji?
- Jakie korzyści daje ocena ryzyka środowiskowego?
- Jak przeprowadzić ocenę ryzyka środowiskowego?
Co to jest ocena ryzyka środowiskowego?
Ocena ryzyka środowiskowego to proces określający prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia dla środowiska lub negatywnego oddziaływania oraz ich skutków.
Zagrożenie dla środowiska lub negatywne oddziaływanie na środowisko wynika tutaj z faktu prowadzenia działalności przez człowieka. W tym artykule omówiona zostanie ocena ryzyka środowiskowego w kontekście planowanych inwestycji z grupy przedsięwzięć mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, które wymienione zostały w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2019 poz. 1839).
Proces oceny ryzyka środowiskowego planowanej inwestycji podzielić możemy na kilka etapów. Na początku musimy przyjąć założenie, że koncepcja przedsięwzięcia jest gotowa, tzn. dobrze wiesz co oraz w jaki sposób zamierzasz zrobić, czyli zaplanować, zaprojektować, a potem zrealizować oraz jak będzie funkcjonować przedsięwzięcie na etapie eksploatacji.
W pierwszym etapie oceny ryzyka środowiskowego kluczowe jest rozpoznanie i szczegółowa znajomość miejsca lokalizacji inwestycji oraz jego sąsiedztwa, czyli przeprowadzenie analizy środowiskowej, o czym więcej przeczytasz tutaj.
Drugi etap to identyfikacja czynników ryzyka, czyli wszystkich potencjalnie mogących wystąpić sytuacji lub zdarzeń, wynikających z realizacji przedsięwzięcia oraz jego funkcjonowania, które mogą stanowić zagrożenie dla środowiska lub negatywnie oddziaływać na środowisko, a dokładnie jego poszczególne komponenty (rośliny, zwierzęta, krajobraz, powietrze, powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, obszary chronione przyrodniczo, bioróżnorodność, człowiek, a także dobra materialne i kulturowe).
Następnie przeprowadzana jest ocena ryzyka środowiskowego z wykorzystaniem metody lub techniki adekwatnej do rozpatrywanego przypadku, tj. charakteru przedsięwzięcia oraz miejsca lokalizacji inwestycji i jego sąsiedztwa. W efekcie powstaje tzw. matryca ryzyka środowiskowego, przedstawiająca w sposób uporządkowany skalę prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niepożądanego z punktu widzenia środowiska ze skalą skutków jego wystąpienia. Na tej podstawie podejmowane są dalsze decyzje w oparciu o metody zarządzania ryzykiem.
Kiedy potrzebna jest ocena ryzyka środowiskowego dla planowanej inwestycji?
Ocena ryzyka środowiskowego jest coraz częściej wykorzystywanym narzędziem ochrony środowiska i jest wymaganym elementem opracowań przygotowywanych dla pozyskania niektórych decyzji administracyjnych. Skoro ten artykuł nawiązuje do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, które wymienione zostały we wspomnianym wcześniej Rozporządzeniu, czyli takich, dla których wymagane jest uzyskanie decyzji środowiskowej (więcej informacji znajdziesz tutaj), należy wziąć pod uwagę, że ocena ryzyka środowiskowego jest częścią chociażby raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, o którym szczegółowe informacje można znaleźć tutaj.
Dodatkowo, ocena ryzyka środowiskowego może być wymagana przez inwestorów, zleceniodawców, instytucje finansujące przedsięwzięcie lub np. firmy ubezpieczeniowe.
Inwestycje o skali przedsięwzięć wymienionych we wspomnianym Rozporządzeniu to zazwyczaj projekty o dużej skali, zarządzane w profesjonalny sposób. Dlatego ocena ryzyka środowiskowego może stanowić jeden z elementów globalnej oceny ryzyka w projekcie oraz zarządzania tym ryzykiem.
Jakie korzyści daje ocena ryzyka środowiskowego?
Ocena ryzyka środowiskowego dla planowanej inwestycji to proces, który wymaga zaangażowania czasu oraz zasobów finansowych na etapie przygotowania przedsięwzięcia. Jednak dzięki temu pozwala uniknąć straty czasu i opóźnień w harmonogramie realizacji czy zatrzymań na etapie funkcjonowania przedsięwzięcia w przypadku wystąpienia niepożądanych zdarzeń, które mogą wyrządzić szkodę w środowisku. Negatywne skutki niepożądanych zdarzeń mogą także pociągać za sobą koszty, związane z naprawami, wypłatami rekompensat czy nawet odszkodowań. Warto zatem potraktować ocenę ryzyka środowiskowego nie jako dodatkowy obowiązek i wydatek ponoszony na etapie przygotowania przedsięwzięcia, ale jako inwestycję w jeden ze sposobów na uniknięcie większych kosztów w przyszłości.
Ocena ryzyka środowiskowego potrafi dostarczyć wielu informacji na temat potencjalnych konsekwencji podjętych decyzji dotyczących inwestycji – począwszy od rozpatrywanych alternatyw lokalizacji, przez wybór spośród różnych wariantów technologicznych lub sposobów organizacji procesu realizacji i funkcjonowania przedsięwzięcia w danych warunkach środowiskowych. Warto zatem traktować ocenę ryzyka środowiskowego jako jedno z narzędzi wspomagające proces analizy i podejmowania decyzji oraz zarządzania projektem.
Ocena ryzyka środowiskowego to także integralny element związany w kwestiami środowiskowymi na etapie przygotowania przedsięwzięcia, dlatego warto odpowiednio uwzględnić jej przeprowadzenie w harmonogramie projektu. W ocenie ryzyka środowiskowego wykorzystywana jest wiedza o uwarunkowaniach środowiskowych miejsca lokalizacji inwestycji oraz jego sąsiedztwa, która może być wykonana na bazie przedinwestycyjnej analizy środowiskowej (szczegóły tutaj). Z kolei ocena ryzyka środowiskowego to wspominany już wcześniej element niektórych opracowań i dokumentacji, np. raportu środowiskowego w przypadku, gdy dla planowanej inwestycji istnieje potrzeba przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko (więcej tutaj i tutaj).
Jak przeprowadzić ocenę ryzyka środowiskowego?
Ocena ryzyka środowiskowego powinna stanowić integralną część analizy ryzyka w projekcie przygotowywanej inwestycji, a zarządzanie ryzykiem środowiskowym – częścią zarządzania ryzykiem w projekcie. Biorąc to pod uwagę oraz uwzględniając znajomość uwarunkowań środowiskowych miejsca lokalizacji inwestycji i znajomość charakteru planowanego przedsięwzięcia, osoby odpowiedzialne w projekcie za zarządzaniem ryzykiem będą w stanie przeprowadzić ocenę ryzyka środowiskowego w oparciu o znane z zarządzania metodyki. W przypadku niektórych inwestycji takie postępowanie może być wystarczające i skuteczne. Należy jednak mieć na względzie, iż profesjonalna ocena ryzyka środowiskowego to proces interdyscyplinarny, który wymaga wiedzy o samym przedsięwzięciu i jego charakterze, o uwarunkowaniach środowiskowych miejsca lokalizacji inwestycji, doboru odpowiedniej metodyki oceny ryzyka środowiskowego i umiejętności doboru informacji oraz danych lub przeprowadzenia niezbędnych analiz lub badań i ich prawidłowej interpretacji. Warto zatem włączyć do zespołu projektowego osobę o doświadczeniu w zakresie kwestii środowiskowych przy przygotowaniu przedsięwzięć.
Jeżeli potrzebujesz takiego wsparcia, zobacz, jak możemy Ci pomóc przeprowadzić ocenę ryzyka środowiskowego i sprawdź szczegóły tutaj.